Stanowisko pszczelarzy w sprawie zakazu stosowania chemicznych środków ochrony roślin nowej generacji

Pszczela Wola, dnia 8 marca 2013 r.

Pan Minister

Stanisław KALEMBA
Minister Rolnictwa
i Rozwoju Wsi
ul. Wspólna 30
00-930 WARSZAWA

Szanowny Panie Ministrze,

w imieniu oraz z upoważnienia Stowarzyszania Pszczelarzy Zawodowych zwracam się do Pana z apelem i prośbą o zajęcie przez Rząd RP zdecydowanego, jednoznacznego stanowiska popierającego planowane wprowadzenie przez Parlament Europejski czasowego zakazu stosowania w rolnictwie chemicznych środków ochrony roślin nowej generacji, tj. pestycydów z grupy neonikotynoidów, zawierających m.in.: imidachlopryd i chlotianidynę.

Wyniki badań prowadzonych przez naukowców z niezależnych ośrodków w wielu krajach świata wskazują, że neonikotynoidy wchodzące coraz częściej w skład wielu środków owadobójczych stosowanych do oprysków i zaprawiania nasion, ze względu na swe właściwości stanowią ogromne zagrożenie dla pszczół i innych owadów zapylaczy.

Przede wszystkim, wraz z sokami rośliny dostają się do różnych jej organów (nawet środki stosowane jako zaprawa nasienna), a ich obecność bywa później stwierdzana również w nektarze i pyłku. W dodatku, charakteryzują się dużą trwałością w środowisku (imidachlopryd do 3 lat, chlotianidyna do 10 lat, w zależności od rodzaju gleby). Jak wynika z powyższego, neonikotynoidy mogą zatem również skażać rośliny rosnące na tym samym polu w kolejnych sezonach, a ich kilkukrotne stosowanie na tym samym obszarze może doprowadzić do znacznie zwiększonego skażenia gleby, czyli dawki z jakimi faktycznie zetknie się pszczoła mogą być większe niż te przyjęte na podstawie instrukcji stosowania środka.

Dobra rozpuszczalność tych środków w wodzie sprawia, że neonikotynoidy przenikają do wód powierzchniowych i gruntowych, a słaba przyczepność do gleby powoduje znoszenie pyłów np. w trakcie siewu zaprawianych nasion na sąsiadujące z uprawą tereny.

Kolejnym zagrożeniem związanym z neonikotynoidami, jest brak metodyki pozwalającej na wykrywanie bardzo niskich stężeń – a takie właśnie ilości, rzędu pikogramów (1 pikogram = 0,000 000 000 001 g), jak udowodnili naukowcy, mogą wywoływać zaburzenia wpływające na kondycję rodziny pszczelej,a nawet ginięcie całych rodzin.

Neonikotynoidy mogą znacząco obniżać odporność pszczół na różne choroby, wywoływać wiele tragicznych w skutkach zaburzeń na poziomie poszczególnych osobników w różnych stadiach rozwojowych, jak też na poziomie całej rodziny pszczelej, na przykład upośledzają pamięć i orientację, co może bezpośrednio przekładać się na to, że pszczoły giną nie mogąc wrócić do uli, a także powodują trudności z utrzymaniem odpowiedniej temperatury w gnieździe, a wiadomo że niedogrzanie czerwiu może prowadzić do różnego rodzaju chorób i skraca życie pszczoły.

Panie Ministrze,

ponad 70% światowych zasobów żywnościowych rodzi się w wyniku zapylania roślin przez pszczoły – to naukowo dowiedziony fakt, a stwierdzenie Alberta Einsteina mówiące, że gdy zginie ostatnia pszczoła ludzkości pozostaną 4 lata życia, nie jest czczym aforyzmem, lecz groźną przestrogą, z której najwyższa pora zdać sobie sprawę.

Na świecie mamy do czynienia nie z symptomami, lecz ze zjawiskami śmierci tych owadów na niewyobrażalną w Polsce skalę (tylko w USA, w 2006 r. na skutek wystąpienia CCD zniknęło z pasiek 50% rodzin pszczelich).

Szeroko znane i opisane są w literaturze specjalistycznej ogromne straty, do których przed dziesięciu laty w latach kolejnych dochodziło w gospodarce pasiecznej Francji, Niemiec czy Włoch.

Sytuacja stała się na tyle poważna, że znalazła wyraz w uchwałach dwóch ostatnich Międzynarodowych Kongresów Pszczelarskich „Apimondia”, obradujące w 2009 r. w Montpellier (Francja) i 2011 r. w Buenos Aires (Argentyna), podczas których głównymi tematami obrad plenarnych, dyskusji i przyjętych uchwał były m.in. problemy związane ze zjawiskiem masowego ginięcia pszczół (CCD) i stosowaniem neonikotynoidów w środkach ochrony roślin nowej generacji.

Jako pierwszy na niepokojące sygnały zareagował rząd włoski, wdrażając w już w 2008 r. projekt naukowy „APENET”. Projekt, sfinansowany przez włoskie Ministerstwo Rolnictwa, miał na celu wyodrębnić i przeanalizować główne czynniki zjawiska masowego ginięcia pszczół (CCD) w tym kraju . Celem badaczy była również weryfikacja wpływu na zdrowotność pasiek dekretu ministerialnego zawieszającego już we wrześniu 2008 r.(!!!) stosowanie we włoskim rolnictwie trzech neonikotynoidów (imidacloprid, clothianidin, thiamethoxam) oraz fipronilu do zaprawiania nasion kukurydzy. O realizacji projektu i wynikach badań pisze dr Piotr Mędrzycki (w załączeniu list z dnia 12 marca 2012 r.).

W 2010 i 2011 r. protesty przeciw masowemu stosowaniu środków ochrony rośli nowej generacji prowadzone były przez organizacje pszczelarskie we Francji i Niemczech., a niemieccy pszczelarze, zrzeszeni w DBIB (Niemiecki Związek Pszczelarzy Zawodowych), zaczęli skutecznie dochodzić przed sądami roszczeń odszkodowawczych za straty poniesione w wyniku stosowania do oprysków i zapraw środków ochrony rośli zawierających wspomniane wyżej substancje chemiczne (w załączeniu list Christopha Kocha z dnia 13 marca 2012 r.).

W dniu 15 marca 2012 r. odbył się w Warszawie „Marsz w Obronie Pszczół”, podczas którego pszczelarze skupieni m.in. w: Stowarzyszeniu Pszczelarzy Zawodowych, Stowarzyszeniu Pszczelarzy Polskich „Polanka”, Śląskim Związku Pszczelarzy, Mazowieckim Związku Pszczelarzy, Nadbużańskim Związku Pszczelarzy oraz innych organizacji pszczelarskich, apelowali o przyjęcie zakazu stosowania tych środków w polskim rolnictwie. Problematyka związana ze stosowaniem neonikotynoidów w rolnictwie stanowi od kilku lat jeden z tematów dominujących na pszczelarskich forach internetowych (np. https://bartnik.pl/forum/ ).

Od początku br. internetowy ruch „Avaaz” (działający m.in. na rzecz skutecznej ochrony środowiska naturalnego, większego poszanowania praw człowieka, zlikwidowania rozdźwięku pomiędzy światem jaki mamy, a światem jakiego większość ludzi by pragnęła, a także skoordynowanych działań zmierzających do zlikwidowania biedy, korupcji i wojen) zebrał już ponad 2,5 mln podpisów pod petycją do Komisji Europejskiej w sprawie wprowadzenia zakazu stosowania pestycydów nowej generacji – http://www.avaaz.org/pl/hours_to_save_the_bees/?fp .

Szanowny Panie Ministrze,

jest dla nas rzeczą zrozumiałą, że rolnicy prowadzący uprawy zbóż, roślin przemysłowych owoców i warzyw, ale także my pszczelarze (również będący rolnikami) prowadzimy gospodarkę nastawioną na efektywność i jakość. Satysfakcjonujące wynik gospodarowania trudno osiągać bez odpowiedniego nawożenia oraz skutecznej ochrony przed różnorodnymi chorobami roślin czy zwierząt hodowlanych. Jednak, stosując na masową skalę środki ochrony roślin zawierające neonikotynoidy, patrząc jedynie na ich skuteczność, a nie zwracając należytej uwagi jak poważnie wpływają one na degenerację środowiska naturalnego (przede wszystkim gleb, wód i dziko rosnącej roślinności), zmierzamy ku nieuchronnej zagładzie pszczół i innych owadów-zapylaczy.

Masowe wymieranie pszczół i innych zapylaczy, będące skutkiem zatrucia owadów przez środki ochrony roślin, jest niezaprzeczalnym i naukowo udowodnionym faktem. Trudno powiedzieć jaki jest jego wymiar w skali świata, bo nikt tego dotąd nie oszacował. W skali europejskiej możemy przypuszczać, że są to – rocznie – już setki tysięcy (!!!) rodzin pszczelich.

Jest to obecnie najpoważniejsze zagrożeniem już nie tylko dla środowiska naturalnego i gospodarki, ale również dla podstaw egzystencji całej ludzkości.

Raz jeszcze apelujemy i prosimy o zajęcie przez Rząd RP zdecydowanego, jednoznacznego stanowiska popierającego wprowadzanie w krajach UE czasowego zakazu stosowania w rolnictwie chemicznych środków ochrony roślin nowej generacji.

Z poważaniem

Janusz Kasztelewicz
Prezes
Stowarzyszenia Pszczelarzy Zawodowych

Załączniki do niniejszego pisma stanowią:

1. list Christopha Kocha z dnia 13 marca 2012 r. -„CCD i jego przyczyny z punktu widzenia DBIB (Niemiecki Związek Pszczelarzy Zawodowych)” – wydruk tłumaczenia i kopia oryginału,

2. List doktora Piotra Mędrzyckiego do Komitetu Organizacyjnego Marszu „W obronie pszczół”, z dnia 12 marca 2012 r., polskiego naukowca pracującego w Rolniczej Radzie Naukowo Badawczej (CRA-API), w Bolonii – jednostce naukowej podlegającej Ministerstwu Rolnictwa Włoch, powołanej do badań pszczelnictwa i jedwabnictwa, w której kieruje grupą zajmującą się toksykologią pszczół, a w szczególności wpływem pestycydów na pszczoły.

3. List Francesco Panelli, prezesa UNAAPI (Zrzeszenia Pszczelarzy Włoskich), rzecznika Europejskiego Ruchu Pszczelarskiego

4. Wywiad z Christophem Kochem zarejestrowany podczas jego pobytu w Polsce w 2011 r. – płyta DVD.