Odsłonięto pomnik Narcyza Wiatra

Monument upamiętniający płk. Narcyza Wiatra „Zawojnę” odsłonięto na nowosądeckim Starym Cmentarzu, podczas obchodów tegorocznego Święta Niepodległości.

Płk. Narcyz Wiatr „Zawojna” był działaczem polskiego ruchu ludowego, a w okresie okupacji niemieckiej komendantem Batalionów Chłopskich w Małopolsce i na Śląsku. Został zamordowany przez UB na krakowskich Plantach, w kwietniu 1945 r.
Ten syn Ziemi Grybowskiej urodził się w Stróżach. Tu właśnie pamięć o nim jest po dziś dzień pielęgnowana, a jego imię noszą dwie szkoły podstawowe w Wilczyskach i Rogach.

Uroczystości upamiętniające Narcyza Wiatra „Zawojnę” rozpoczęły się mszą św. w nowosądeckim kościele pw. św. Kazimierza, której przewodniczył ks. prałat Jan Piotrowski, kustosz Bazyliki św. Małgorzaty. Homilię mówiącą o obowiązku służby i miłości Ojczyzny wygłosił ks. prałat Stanisław Czachor.
Po nabożeństwie w uroczystym przemarszu udano się na Stary Cmentarz. Głównymi ulicami miasta przeszły poczty sztandarowe, prowadzone przez orkiestrę dęta z Mystkowa, którym towarzyszyli przedstawiciele sądeckich organizacji kombatanckich, społecznych, harcerze, strzelcy ze Związku Strzeleckiego oraz licznie przybyli mieszkańcy Stróż i Grybowa.

Odsłonięcia pomnika dokonali Elżbieta Kołcz (wdowa po Stanisławie Kołczu, zmarłym w sierpniu br. działaczu ludowym, kombatancie BCh, inicjatorze upamiętniania „Zawojny”) i wicewojewoda małopolski Andrzej Harężlak.
Monument poświęcił ks. prałat Jan Siedlarz, proboszcz parafii św. Kazimierza.
Władysław Frączek, prezes sądeckiego oddziału Ogólnopolskiego Związku Żołnierzy Batalionów Chłopskich, przypomniał historię tej formacji w powiecie nowosądeckim, limanowskim i gorlickim oraz rolę jaką w ich tworzeniu odegrał Narcyz Wiatr „Zawojna”.

Pomnik pokryły wieńce i wiązanki kwiatów od władz miasta i powiatu, parlamentarzystów, szkół noszących imię Narcyza Wiatra i organizacji kombatanckich. Obył się również koncert pieśni patriotycznych.

Nota biograficzna:
PŁK NARCYZ WIATR „ZAWOJNA” urodził się w Stróżach k./Grybowa 19 września 1907 r. 
W latach 1917 – 1921 uczęszczał do czteroklasowej szkoły powszechnej w Stróżach. Od 1921 r. był uczniem II Państwowego Gimnazjum i Liceum im. Króla Bolesława Chrobrego w Nowym Sączu.
W latach 1928 – 29 odbył służbę wojskową w 1. pułku strzelców podhalańskich. Ukończył w stopniu plutonowego podchorążego Szkołę Podchorążych nr 5 w Krakowie.
W latach 1930 – 1932 był prezesem zarządu Polskiej Akademickiej Młodzieży Ludowej.
W latach 1929 – 1934 studiował na prawo na Uniwersytecie Poznańskim, gdzie uzyskał dyplom magistra prawa W 1932 r. mianowano go na stopień podporucznika rezerwy piechoty.
W tym czasie działał w Wielkopolskim Związku Młodzieży Wiejskiej „Społem” i należał do Związku Młodzieży Wiejskiej „Wici”.
W 1937 r. współorganizował strajki chłopskie w powiecie gorlickim. Został aresztowany i osadzony w Rawiczu. Po zwolnieniu z więzienia wpisano go na listę adwokacką. Bronił ludowców w procesach sądowych. Od 16 października 1938 r. pełnił funkcję sekretarza Rady Nadzorczej wojewódzkiego Związku Młodzieży Wiejskiej w Krakowie.
W sierpniu 1939 r. zmobilizowano go do wojska. 3 września 1939 r. został dowódcą kompanii ckm w 1. pułku strzelców podhalańskich. Walczył wraz z pułkiem w rejonie Dunajca i Popradu. Po tych walkach wycofywał się ze swoją jednostką za San. Od końca września do grudnia 1939 r. przebywał we Lwowie, skąd przez Wilno i Warszawę dotarł w styczniu 1940 r. w nowosądeckie. Włączył się w działalność konspiracyjną. Został oficerem łącznikowym ludowców ze Związkiem Walki Zbrojnej. Od 1940 r. był komendantem Obwodu Nowy Sącz Batalionów Chłopskich. Od lipca 1941 r. był p.o. komendantem, a od 25 września 1941 r. komendantem Okręgu Krakowskiego Batalionów Chłopskich. W 1942 r. prowadził rozmowy scaleniowe z komendantem Okręgu Armii Krajowej w Krakowie. Po scaleniu został zastępcą komendanta Okręgu Armii Krajowej. Od marca 1944 r. był członkiem Okręgowego Kierownictwa Ruchu Ludowego w Krakowie.W marcu 1945 r. został awansowany w Armii Krajowej na stopień kapitana czasu wojny, a następnie na stopień podpułkownika Batalionów Chłopskich. Po wkroczeniu Sowietów nie ujawnił się. 15 marca 1945 r. uczestniczył w naradzie Centralnego Kierownictwa Ruchu Ludowego w Warszawie, na której zdecydowano o ujawnieniu Batalionów Chłopskich i Ludowej Straży Bezpieczeństwa. Odmówił podjęcia współpracy ze Stronnictwem Ludowym „Wola Ludu” i Polską Partią Robotniczą. Od stycznia 1945 r. był poszukiwany przez Urząd Bezpieczeństwa.
21 kwietnia 1945 r., z inspiracji NKWD, został na krakowskich Plantach zastrzelony przez funkcjonariusza myślenickiego UB.

fot.: Janusz Kasztelewicz