niżej podsumowanie powyższych materiałów - autor: Frynia z Polanki
MECHANIZMY SZKODLIWEGO DZIAŁANIA IMIDACLOPRIDU NA PSZCZOŁE MIODNĄ
Imidacloprid (syn. imidachlopryd, imidakloryd) to insektycyd systemiczny z grupy neonikotynoidów. Działa poprzez zaburzanie receptorów acetylocholiny w centralnym układzie nerwowym owadów. Jest stosowany w środkach ochrony roślin, takich jak
Montur 190FS, Gucho 350 FS głównie Montur Forte 230 FS oraz Crusiser 70 WS - Tiametoksam (też neonikotynoid) – (do zaprawiania nasion buraka cukrowego, w 2008 roku na wiosnę wysiano 90% takich nasion). Naukowcy alarmują o niezwykle wysokiej szkodliwości zarówno samego imidaclopridu, jak i produktów jego rozpadu dla pszczoły miodnej. Jest on uważany za przyczynę masowego wymierania rodzin pszczelich m.in. Niemczech i we Francji, gdzie stosowanie środków zawierających imidacloprid zostało zabronione już w 2003r. Na podstawie przedstawionych poniżej wyników badań mamy powody przypuszczać, że również obecne masowe ginięcie rodzin pszczelich w Polsce ma związek z używaniem do zaprawiania nasion buraka cukrowego preparatem MONTUR FORTE 230FS, ponieważ zostało dowiedzione, że imidakloprid zawarty w zaprawach nasiennych, przenika do wszystkich części wyrosłych z tych nasion roślin 1) , a więc może również być przyczyną skażenia wyprodukowanego z buraków cukru.
Dr. Belzunces (INRA) podaje, że spożywanie przez dłuższy czas bardzo niskich dawek imidaclopridu lub jego metabolitów może prowadzić do śmierci pszczół– już dawka 4.5 pikograma/24h imidaclopridu lub jego metabolitów wywołuje znaczącą śmiertelność pszczół.2) Suchail et al. 3) stwierdzili że w toksyczności ostrej dawka LD50, czyli wywołująca śmierć 50% pszczół, wynosi 400 μg/kg (pszczół) po 72h (czyli 40 ng/pszczołę), niektóre metabolity wykazują zbliżoną lub nawet większą toksycznośc ostrą – np.olefin ma LD50 niższą niż sam imidacloprid, a więc jest bardziej toksyczny.
Ponadto badania nad ostrym i chronicznym działaniem imidaclopridu3 wskazują na to, że przy długotrwałym podawaniu samego imidaklopridu czy też jego metabolitów bardzo małymi dawkami, tak jak to ma miejsce przy pobieraniu zgromadzonych zapasów przez zimujące pszczoły, znacznie niższe sumaryczne dawki są potrzebne do wywołania szkodliwych efektów niż przy krótkim, skoncentrowanym podaniu (jak przy pobieraniu przez pszczoły podanego syropu cukrowego)- do 6 tysięcy razy mniejsze dla samego imidaclopridu, nawet do 100 tys. razy dla niektórych jego metabolitów. Dlatego efekt może być odroczony w czasie. Badacze twierdzą też, że o ile z samym imidaclopridem ( w małych dawkach) łączy się objawy takie jak zaburzenia orientacji (pszczoły nie wracają do ula), to największą śmiertelność pszczół wywołują właśnie produkty jego rozkładu.4)
Imidacloprid już w bardzo niskich stężeniach wywołuje u pszczół zaburzenia orientacji, co sprawia, że pszczoły, które wyleciały z ula, nie są w stanie do niego wrócić.
Bonmantin 5) dowodzi, że już w stężeniu 0.1 nanogramów na kg imidacloprid zaburza orientację pszczół. Podobny wpływ małych dawek imidaclopridu wykazują również inni badacze. Decourtye et al 6)7) dowodzą, że już bardzo niskie dawki imidaclopridu i jego metabolitów mają negatywny wpływ na zachowania związane ze zbieraniem pokarmu i uczeniem się u pszczoły miodnej. Yang et al. 8) również opisują doświadczenia, które dowodzą wpływu subletalnych dawek imidaclopridu na zachowanie zbieraczek w rodzinach pszczelich: przy bardzo niskich stężeniach, pszczoły opóźniają powrót do ula i ponowny wylot, opóźnienie wizyty w czasie zależało od stężenia, przy czym najniższe stężenie wywołujące obserwowany efekt wynosiło 50 μg/litr. Natomiast kiedy pszczołom podawano imidacloprid w stężeniu wyższym niż 1,200 μg/litr, wykazywały one zaburzenia w powracaniu do miejsca karmienia. Niektóre ginęły, a niektóre znajdywano w miejscu karmienia następnego dnia.
Dodatkowym wytłumaczeniem faktu, że pszczoły nie giną natychmiast po podaniu skażonego syropu, ale największe straty odnotowano po nastaniu chłodów (głównie listopad) jest obserwacja 9), że po pobraniu pokarmu, pszczoły zwracają zawartość wola, (która jest dalej przerabiana przez pszczoły ulowe), więc imidakloprid nie zostanie wchłonięty w wystarczającej dawce do płynów ustrojowych pszczoły, która pobrała syrop i dlatego na nią nie zdąży zadziałać w obserwowalny sposób, jako że przy małym stężeniu zbieraczki nie giną od razu (szkodliwy wpływ notowano po upływie 30-60 min od pobrania, dlatego też w cytowanym doświadczeniu badacze wyłapywali pszczoły i przetrzymywali w klateczkach aż do momentu, gdy się imidakloprid wchłonie, żeby nie mogły zwrócić skażonego syropu w ulu). W cytowanych badaniach zbieraczki karmione stężeniem 100ppb wznawiały loty po 24 godz, przy stężeniu 500 i 1000ppb - nie wracały do ula, ani do pojnika, na który były tresowane. Tak też się dzieje w przypadku pszczół poddanych działaniu małych dawek imidaklopridu i jego metabolitów w zapasach – przy ociepleniu wylatują z uli celem dokonania oczyszczających oblotów, lub w poszukiwaniu wody (przy zatruciu odnotowuje się większe zapotrzebowanie na wodę), po czym, w wyniku zaburzenia orientacji, do uli nie wracają. (Innym możliwym mechanizmem ginięcia zatrutych małymi dawkami pszczół poza ulem jest wielokrotnie pisywanie przez naukowców wylatywanie chorych, umierających pszczół, by ginąc poza ulem, chronić rodzinę). W ulach pozostają plastry z zapasami, natomiast znikają z nich lotne pszczoły – nie stwierdza się martwych pszczół w ulu, ani przed nim.
Udowodniono, że imidacloprid ulega stopniowemu rozkładowi w roślinach, oraz że bardzo szybko rozkłada się w organizmie pszczoły, Dwadzieścia minut po rozpoczęciu spożycia suma pozostałości imidaclopridu i jego dwóch głównych metabolitów w organizmach pszczół wynosiła jedynie 70% faktycznie podanej dawki 10) Dlatego też sugeruje się, że badania analityczne mające na celu ocenę zagrożenia pszczół korzystających z pożywienia pochodzącego z roślin wyhodowanych z zaprawianych nasion powinny nie tylko zawierać metodę wykrywającą związek macierzysty, (czyli sam imidacloprid) ale również powinny wykrywać jego metabolity 11)
Dodatkowe zagrożenia związane ze stosowaniem imidaclopridu w środkach ochrony roślin związane są z faktem, że bardzo wolno rozkłada się on w glebie, zwłaszcza przy braku dostępu światła, jest w stanie przesączać się, ze względu na swoją wysoką rozpuszczalność w wodzie i nieprzywieranie do drobin gleby, przenika do wód gruntowych, oraz w przypadku siewu zaprawianych nasion mechanicznym siewnikiem, może być znoszony na sąsiednie uprawy. 12),13) Tak więc nawet rośliny na polach gdzie nie stosowano imidaclopridu, mogą być dla pszczół szkodliwe.
Dlatego też zasadne wydaje się wprowadzenie zakazu stosowania środków zawierających imidacloprid ma terenie RP, przynajmniej do czasu wykonania dodatkowych badań, które jednoznacznie potwierdzą lub zaprzeczą, że stosowanie środków ochrony roślin z zawartością tej substancji, w tym zapraw stosowanych do nasion buraka cukrowego, jest przyczyną ginięcia rodzin pszczelich. Jednocześnie w przypadku potwierdzenia tych obaw, koniecznym będzie zapewnienie pszczelarzom polskim bezpiecznej paszy dla pszczół, a także udzielenie odpowiedniego wsparcia
Ponadto potrzebne jest uruchomienie środków na przebadanie padłych pszczół, zapasów po spadłych pszczołach oraz cukru, który został im podany jako pasza do zakarmiania na zimę, na zawartość imidaclopridu i jego metabolitów (przede wszystkim olefin i 5-hydroxy-imidacloprid) na poziomie co najmniej 0,1 ppb (a najlepiej 0,001 ppb, czyli 1ng/kg, mając na uwadze, że LD 50 dla jednej pszczoły to 8ng/L).
1)Environmental Fate of Imidacloprid, Revised by Matthew Fossen, Ph.D. Environmental Monitoring Department of Pesticide Regulation
2) http://www.britishbee.org.uk/files/imidacloprid/french-official-report-on-Imidacloprid.pdf
3)Séverine Suchail, David Guez, and Luc P. Belzunces, Discrepancy Between Acute and Chronic Toxicity Induced by Imidacloprid and Its Metabolites in Apis mellifera, Environmental Toxicology and Chemistry Article: pp. 2482–2486 http://www.setacjournals.org/perlserv/? ... -5028(2001)020%3C2482%3ADBAACT%3E2.0.CO%3B2
4)Suchail S, Debrauwer L, Belzunces LP, Metabolism of imidacloprid in Apis mellifera. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15025241?ordinalpos=2&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DefaultReportPanel.Pubmed_RVDocSum
5) http://www.moraybeekeepers.co.uk/N&Views/imidacloprid.htm
6)Decourtye A, Armengaud C, Renou M, Devillers J, Cluzeau S, et al. (2004) Imidacloprid impairs memory and brain metabolism in the honeybee (Apis mellifera L.). Pest Biochem Physiol 78: 83–92
7)Decourtye A, Devillers J, Cluzeau S, Charreton M, Pham-Delegue MH (2004) Effects of imidacloprid and deltamethrin on associative learning in honeybees under semi-field and laboratory conditions. Ecotox Environ Safety 57: 410–419
8)Yang, E. C.; Chuang, Y. C.; Chen, Y. L.; Chang, L. H. Abnormal Foraging Behavior Induced by Sublethal Dosage of Imidacloprid in the Honey Bee (Hymenoptera: Apidae), Journal of Economic Entomology, Volume 101, Number 6, December 2008 , pp. 1743-1748(6)
9)Laura Bortolotti , Rebecca Montanari, José Marcelino, Piotr Medrzycki, Stefano Maini, Claudio Porrini, Effects of sub-lethal imidacloprid doses on the homing rate and foraging activity of honey bees http://www.bulletinofinsectology.org/pdfarticles/vol56-2003-063-067bortolotti.pdf
10)Suchail S, Debrauwer L, Belzunces LP, Metabolism of imidacloprid in Apis mellifera. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15025241?ordinalpos=2&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DefaultReportPanel.Pubmed_RVDocSum
11)Richard Schmuck , Ralf Nauen , Ulrich Eebbinghaus-Kintscher, Effects of imidacloprid and common plant metabolites of imidacloprid in the honeybee: toxicological and biochemical considerations, Bulletin of Insectology 56 (1): 27-34, 2003, http://www.bulletinofinsectology.org/pdfarticles/vol56-2003-027-034schmuck.pdf
12)ChemicalWatch Factsheet, A Beyond Pesticides Factsheet, IMIDACLOPRID,
http://www.beyondpesticides.org/infoservices/pesticidesandyou/Fall08/Imidacloprid.pdf
13) http://www.cdpr.ca.gov/docs/emon/pubs/fatememo/Imidclprdfate2.pdf